Podstawowe informacje o badaniach ankietowych

Badania ankietowe są często określane, jako łatwy sposób badawczy. Jednakże, jak w przypadku każdego innego podejścia i metody badawczej łatwo jest przeprowadzić badanie o niskiej jakości, które nie będzie posiadać rzeczywistej wartości. W tym artykule dowiemy się, jakie są dobre praktyki w zakresie prowadzenia badań ankietowych. Osoby początkujące dowiedzą się, jak prowadzić badania ankietowe na wysokim poziomie oraz uzyskają podstawowe informacje o badaniach ankietowych.

Dobre badania ankietowe mają tą cechę, że ich celem jest znalezienie odpowiedzi na jedno jasne i jednoznaczne pytanie badawcze, z drugiej strony, celem produktu końcowego badania jest udzielenie odpowiedzi na wiele różnych pytań. Najsłabszymi z badań ankietowych są te, które nie zawierają żadnego pytania badawczego i których celem jest po prostu zebranie szerokiego zakresu danych. Jest to pułapka, w którą wpadają zwłaszcza początkujący badacze. Dlatego też przy opracowywaniu pytania badawczego należy uwzględnić następujące aspekty:

• należy posiadać wiedzę na temat obszaru, który chce się badać, aby wiedzieć jakie pytania zadać.
• należy poszerzyć bazę swoich doświadczeń, zbadaj zbliżone obszary i porozmawiaj z innymi badaczami i praktykami w dziedzinie, którą badasz.
• należy rozważyć zastosowanie technik zwiększających kreatywność, na przykład burzę mózgów.
• należy unikać pułapek polegających na: umożliwieniu decydowania o metodach zadawania pytań; stawianiu pytań badawczych, na które nie można udzielić odpowiedzi; zadawaniu pytań, na które już udzielono zadowalających odpowiedzi.

Badania ankietowe posiadają wiele zalet, lecz część z nich jest uzależniona od sposobu badawczego. Dzięki badaniom ankietowym możemy uzyskać:

• dane, które są oparte na obserwacjach rzeczywistych (dane empiryczne);
• dane, które na podstawie próby reprezentatywnej będą bardziej prawdopodobne, niż w przypadku niektórych innych podejść, a zatem otrzymane informacje można uogólnić dla danej populacji. Sami możemy wyznaczyć próbę reprezentatywną poprzez stworzeni kryteriów, jeśli osoba nie będzie spełniała wyznaczonych wymogów to nie będzie mogła wypełnić badania ankietowego;
• niski koszt realizacji badania ankietowego; przy wykorzystaniu dostępnych i niedrogich narzędzi koszty badań można prawie całkowicie zminimalizować;
• dużą ilość danych w krótkim czasie przy stosunkowo niskich kosztach. Badacze mogą zatem ustalić określony czas trwania projektu, który może pomóc w planowaniu i dostarczeniu wyników końcowych.

Czy to za pomocą kwestionariusza pocztowego, ankiety online czy wywiadu zadawane pytania muszą być zawsze starannie zaplanowane i obserwowane. Projekt, sformułowanie, forma i kolejność pytań mogą mieć wpływ na rodzaj uzyskanych odpowiedzi, a starannie przygotowany projekt minimalizuje stronniczość w otrzymywanych wynikach. Przy projektowaniu kwestionariusza lub metody prowadzenia wywiadu należy wziąć pod uwagę następujące kwestie:

• planowanie tematu narzędzia badawczego - tematy powinny być starannie zaplanowane i wyraźnie nawiązywać do kwestii badawczych. Często przydatne jest zaangażowanie ekspertów w danej dziedzinie, współpracowników i członków danej populacji docelowej w celu zapewnienia poprawności zakresu pytań zawartych w narzędziu;
• układ kwestionariusza - kwestionariusze wykorzystywane w badaniach ankietowych powinny być dobrze opracowane. Należy unikać używania tylko dużych liter, ponieważ format ten jest trudny do odczytu. Pytania powinny być ponumerowane i wyraźnie pogrupowane według tematu. Należy podać jasne instrukcje i dołączyć nagłówki, aby kwestionariusz był łatwiejszy do wykonania. Jeśli korzystamy z różnych form zadawania pytań należy pamiętać, aby każda z nich została wyjaśniona, ponieważ większość respondentów nie orientuję się w różnych typach pytań;
• pytania do wywiadu - pytania otwarte są częściej stosowane w wywiadach nieustrukturyzowanych, podczas gdy pytania zamknięte pojawiają się zazwyczaj w ustrukturyzowanych harmonogramach wywiadów. Wywiad ustrukturyzowany jest jak kwestionariusz, który jest przeprowadzany twarzą w twarz z respondentem. W przypadku pytań zamkniętych ankieter powinien mieć również dostęp do szeregu wstępnie zakodowanych odpowiedzi. W przypadku prowadzenia wywiadu półstrukturalnego badacz powinien mieć jasny, dobrze przemyślany zestaw pytań; pytania te mogą jednak mieć formę otwartą, a badacz może zmieniać kolejność rozważania tematów;
• pilotowanie - narzędzie badawcze powinno być testowane na pilotażowej próbie członków populacji docelowej. Proces ten pozwoli badaczowi określić, czy respondenci rozumieją pytania i instrukcje oraz czy znaczenie pytań jest takie samo dla wszystkich respondentów. W przypadku stosowania pytań zamkniętych, pilotowanie podkreśli, czy dostępne są wystarczające kategorie odpowiedzi i czy jakiekolwiek pytania są systematycznie pomijane przez respondentów. Podczas przeprowadzania pilotażu należy postępować zgodnie z tą samą procedurą, która ma być zastosowana w głównym badaniu; pozwoli to na zwrócenie uwagi na potencjalne problemy, takie jak słabe odpowiedzi;
• list przewodni - wszyscy uczestnicy powinni otrzymać list przewodni zawierający takie informacje, jak: jaka organizacja przeprowadza badanie, w tym nazwę i adres kontaktowy badacza, szczegóły dotyczące sposobu i przyczyn wyboru respondenta, cele badania, wszelkie potencjalne korzyści lub szkody wynikające z badania oraz co stanie się z przekazanymi informacjami. List przewodni powinien zarówno zachęcać respondenta do udziału w badaniu ankietowym, jak i spełniać wymagania dotyczące świadomej zgody.

Chcąc przeprowadzić badanie ankietowe warto zapoznać się z podstawowymi informacjami o nich, aby otrzymane wyniki były rzetelne. Warto skupić się na poprawnym sformułowaniu celu badania oraz na dobrym przygotowaniu kwestionariusza. Przeprowadzenie badań pozwoli nam uzyskać wiele cennych informacji, które mogą być niezbędne w przyszłości.